Een deel van de mensen in Nederland is al tegen corona gevaccineerd. Maar nog niet iedereen. Veel mensen staan daarom voor een belangrijke vraag: zal ik me wel of niet laten vaccineren? In de kranten, op radio en televisie en op de sociale media horen we daarover verschillende geluiden. Maar wat zegt de wetenschap? In deze brochure leggen wij als medische wetenschappers van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) uit waarom we ons laten vaccineren.
U kunt deze informatie laten meewegen bij uw eigen besluit. Een goed idee is ook om het erover te hebben met andere mensen in uw omgeving. Die vragen zich misschien ook af of ze zich wel of niet moeten laten vaccineren.
Hoe werkt vaccineren?
Afweer opbouwen zonder ziek te worden
Als we een infectie krijgen door een bacterie of virus, duurt het een tijdje voordat ons afweersysteem op gang komt. Is dat eenmaal gebeurd, dan lukt het ons lichaam meestal heel goed om de infectie op te ruimen. Zo worden we vanzelf weer beter. Maar bij sommige ziektes is het voor ons lichaam veel moeilijker om zelf de ziekte te bestrijden. Voorbeelden daarvan zijn de mazelen, kinkhoest en kinderverlamming. Toch valt daar wel iets aan te doen. Wat bij dit soort gevaarlijke ziektes goed helpt, is dat we ons lichaam op de infectie voorbereiden. Dat doen we als we ons laten vaccineren, ons laten inenten met een vaccin.
Met zo’n vaccin zorgen we ervoor dat ons lichaam alvast bewapend is tegen een echte infectie. Door het vaccin krijgen we soms een dag lichte koorts, hoofdpijn of een beetje spierpijn op de plaats van de injectie. Dat is net genoeg om ons afweersysteem volop in actie te laten komen, zoals dat ook bij een infectie zou gebeuren. Binnen enkele weken na de vaccinatie zijn we beschermd tegen de infectie. Zo gaat het bij de mazelen, kinkhoest en kinderverlamming. Deze en andere heftige ziektes bestaan bijna niet meer, doordat het in medisch onderzoek gelukt is daar goede vaccins tegen te ontwikkelen. En óók doordat bijna alle kinderen tegenwoordig met die vaccins worden ingeënt.
Vaccins hebben ziektes verdreven
Deze grafiek laat zien hoe we er met vaccinaties in zijn geslaagd om een ziekte als kinderverlamming uit Nederland te laten verdwijnen. Tussen 1994 en 2019 zijn er helemaal geen gevallen van kinderverlamming meer gemeld. Dat is te danken aan het vaccinatieprogramma waarmee in het jaar 1957 kon worden gestart. Bijna alle ouders laten hun kinderen daar sinds die tijd aan meedoen.
Lange bescherming door een vaccin
De bescherming door een vaccin duurt meestal heel lang, bij een aantal vaccins zelfs levenslang. Maar soms is het nodig om ons nog een keer te laten vaccineren. Na de tweede of soms ook derde prik is de bescherming veel sterker dan na de eerste injectie. Jammer genoeg is het niet altijd mogelijk om een vaccin te maken. Ondanks veel onderzoek zijn er nog steeds geen goede vaccins gevonden tegen infectieziektes als AIDS en malaria.
1957:
Start vaccinatieprogramma
Meldingen van kinderverlamming per jaar in Nederland voor en na de start van het vaccinatieprogramma in 1957. Bron: www.volksgezondheidenzorg.info
COVID-19 onder controle
Het is niet altijd mogelijk om een vaccin te maken. Ondanks veel onderzoek zijn er nog steeds geen goede vaccins gevonden tegen infectieziektes als AIDS en malaria. Voor COVID-19, de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus, zijn wél vaccins gevonden. Die ziekte kunnen we binnenkort ook onder controle krijgen, net zoals dat met de mazelen, kinkhoest en kinderverlamming is gelukt. Sinds begin januari zijn er in Nederland geschikte vaccins beschikbaar. Die vaccins lijken ook goed te werken tegen de nieuwe vormen van het coronavirus waar we mee te maken hebben.
Betere bescherming als iedereen meedoet
Belangrijk is wel dat de coronavaccins alleen echt succes hebben als we ons op grote schaal laten inenten, net zoals bij andere gevaarlijke ziektes gebeurt. Het is eigenlijk heel eenvoudig. Als niemand meer een bepaalde ziekte kan krijgen, dan kan ook niemand die ziekte meer overdragen. Uiteindelijk zal de ziekte dan helemaal verdwijnen.
Hoe veilig zijn vaccins?
Veiligheid uitgebreid getest
Vaccins kunnen bijwerkingen hebben, dat is een feit. Maar ze mogen alleen maar gebruikt worden als ze eerst uitgebreid door onafhankelijke organisaties op veiligheid zijn getest. De vaccins die nu beschikbaar zijn tegen het coronavirus geven meestal weinig of geen bijwerkingen. Dat weten we uit wetenschappelijk onderzoek waaraan tienduizenden mensen hebben meegedaan. Specialisten vanuit heel Europa controleren dat onderzoek heel nauwkeurig. Alleen als blijkt dat een vaccin ons goed beschermt én dat er geen gevaarlijke bijwerkingen zijn, mag het vaccin worden gebruikt.
Heel zeldzame bijwerkingen worden pas ontdekt als heel grote groepen mensen het vaccin krijgen. Dit wordt wereldwijd nauwgezet gemonitord. Deskundigen kijken dan zorgvuldig of er een mogelijk verband is tussen de vaccinatie en de bijwerking. Indien dat zo is, bekijken ze het risico op de zeldzame bijwerking en of sommige mensen meer risico lopen. Dit kan leiden tot veranderingen in het prikbeleid. Hierbij is men voorzichtig, ook al is het risico op ernstig ziek worden door het virus veel groter dan het risico op gezondheidsschade door een zeldzame bijwerking van de vaccinatie.
Vaccins snel maar zorgvuldig ontwikkeld
De coronavaccins zijn snel ontwikkeld. Dat moest ook. Anders zou de schade door corona nog veel groter zijn. Vóór COVID-19 waren onderzoekers al bezig vaccins tegen andere virussen te maken. De kennis die ze daarbij hebben opgedaan, hebben ze nu gebruikt voor de coronavaccins. Hoe snel die nieuwe vaccins ook zijn ontwikkeld, ze zijn veilig. In het onderzoek waarin ze ontwikkeld zijn, is alles net zo gedaan als bij andere nieuwe medicijnen en vaccins gebruikelijk is. Dat de coronavaccins veilig zijn, blijkt tot nu toe ook uit elk onderzoek. Snel wil dus niet zeggen 'te snel'.
Waarom vaccineren?
Als we ons met een goedgekeurd vaccin laten inenten, beschermen we niet alleen onszelf. We beschermen ook elkaar, want het is aannemelijk dat we na vaccinatie ook onze familie, vrienden en collega’s niet meer kunnen besmetten. Dat is niet zomaar een mening in de discussie over vaccinatie. Het is de conclusie van de beste wetenschappelijke experts in ons land en ook daarbuiten. Daarom laten wij ons als medische wetenschappers van de KNAW vaccineren tegen corona. U ook?
Meer weten?
Gedetailleerde en betrouwbare informatie over vaccineren tegen corona is ook te vinden op de website coronavaccinatie van de Rijksoverheid.
Nuttige informatie over vaccineren in het algemeen staat hier:
Bekijk dit filmpje over vaccineren tegen corona op de website van de Universiteit van Nederland
In een online talkshow beantwoorden experts van het RIVM vragen van mensen thuis over vaccineren en het coronavirus.
Over deze brochure
Deze brochure is geschreven door medische wetenschappers die lid zijn van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW). De leden van de KNAW behoren tot de beste wetenschappers in hun terrein. De schrijvers van deze brochure zijn zelf niet direct betrokken bij de ontwikkeling van COVID-vaccins of de testen ervan. Wel kennen ze de regels voor de toelating van vaccins erg goed. Op basis van hun vertrouwen in die regels en hun kennis van de wetenschap, spreken zij hun vertrouwen uit in de toegelaten COVID-vaccins en kiezen ze er persoonlijk voor zich ermee te laten inenten.