language switch ›
Aşı yaptırmalı mısınız?
Bilim ne diyor?
Hollanda’da yaşayanların bir kısmı halihazırda COVID 19’a (koronavirüsün neden olduğu hastalığa) karşı aşılandı. Fakat herkes aşı yaptırmadı. Bu nedenle birçok kişi önemli bir kararla karşı karşıya: Aşı yaptırmalı mı, yaptırmamalı mı? Gazetelerde, radyo ve televizyonda ve sosyal medyada bu konuyla ilgili çok sayıda farklı görüş var. Peki ama bilim ne diyor? Bu broşürde Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi (KNAW) bünyesindeki tıp bilimi insanları olarak bizler neden aşı yaptırdığımızı açıklayacağız.
Bu bilgileri aşı yaptırıp yaptırmamaya karar vermenize yardımcı olması için kullanabilirsiniz. Bu konuda aileniz ve arkadaşlarınızla konuşmak da iyi bir fikirdir. Onlar da aşı yatırıp yaptırmamaya karar verememiş olabilir.
Aşılama süreci nasıl işler?
Hastalanmadan bağışıklık oluşturma
Bir bakteri veya virüs tarafından enfekte edildiğinizde bağışıklık sisteminizin bununla savaşmaya başlaması biraz zaman alır. Bu gerçekleştikten sonra vücudunuz genellikle enfeksiyonu tamamen temizlemeyi başarabilir ve kendi kendinize iyileşmenizi sağlayabilir. Ancak bazı hastalıklarda vücudun enfeksiyonla kendi kendine savaşması çok daha zordur. Kızamık, boğmaca ve çocuk felci bu hastalıklardan bazılarıdır. Fakat bu konuda yapabileceğimiz bir şey var. Vücudu enfeksiyonla savaşmaya hazır hale getirmek bu tür tehlikeli hastalıklar açısından faydalıdır. Bunu da aşı yaptırarak sağlarız. Diğer bir deyişle, kendimizi aşılatırız.
Aşı yaptırarak vücudun gerçek bir enfeksiyonla savaşmak için önceden “silahlanmasını” sağlarız. Bir kişi aşı yaptırdığında hafif bir ateş/yüksek sıcaklık veya baş ağrısı yaşayabilir ya da enjeksiyonun yapıldığı kolda yaklaşık bir gün boyunca biraz ağrı olabilir. Bu, bağışıklık sisteminin gerçek bir enfeksiyon varmış gibi tamamen devreye girmesi için yeterlidir. Aşıdan sonraki birkaç hafta içerisinde enfeksiyondan korunmaya başlarız. Kızamık, boğmaca ve çocuk felcinde süreç böyle işler. Bunlar ve diğer ciddi hastalıklar hemen hemen ortadan kaybolmuştur çünkü tıbbi araştırmacılar bunlara karşı etkili aşılar geliştirmeyi başarmıştır ve günümüzde bu aşılar neredeyse tüm çocuklara yapılmaktadır.
Aşılar hastalıkları ortadan kaldırdı
Bu grafik, aşılamanın Hollanda’da çocuk felci gibi bir hastalığı ortadan kaldırmaya nasıl yardımcı olduğunu göstermektedir. 1994 ile 2019 yılları arasında neredeyse hiç çocuk felci vakası bildirilmemiştir. Bu, 1957 yılında başlatılan çocuk felci aşılama programı sayesinde başarılmıştır. O tarihten bu yana tüm ebeveynler çocuklarını aşılatmaktadır.
Aşılama sayesinde uzun süreli koruma
Aşının sağladığı koruma genellikle çok uzun süre devam eder. Hatta bazı aşılar, yaşamımızın geri kalanı boyunca etkilidir. Ancak kimi zaman tekrar aşı yaptırmamız gerekir. İkinci ve bazen üçüncü enjeksiyondan sonra sağlanan koruma, ilk enjeksiyona göre çok daha güçlüdür. Ne yazık ki, her zaman aşı üretmek mümkün olmaz. Yapılan çok sayıda araştırmaya rağmen AIDS ve sıtma gibi bulaşıcı hastalıklara karşı hâlâ etkin aşılar geliştirilmemiştir.
1957: Aşılama programının başladığı yıl
Hollanda’da aşılama programının başladığı 1957 yılından önceki ve sonraki çocuk felci yıllık bildirimleri.
Kaynak: www.volksgezondheidenzorg.info
COVID-19 kontrol altında
Her zaman aşı üretmek mümkün değildir. Yapılan çok sayıda araştırmaya rağmen AIDS ve sıtma gibi bulaşıcı hastalıklara karşı hâlâ etkin aşılar geliştirilmemiştir. Ancak koronavirüsün neden olduğu COVID-19 hastalığıyla savaşmak için aşılar geliştirilmiştir. Kızamık, boğmaca ve çocuk felcinde başardığımız gibi bu hastalığı da kısa bir süre içerisinde hastalığı kontrol altına alabileceğiz. Ocak ayının başlarından bu yana Hollanda’da uygun aşılar mevcuttur. Bunlar, mücadele ettiğimiz yeni koronavirüs çeşitlerine karşı da etkili gibi görünmektedir.
Hepimiz aşılanırsak daha iyi korunuruz
Diğer tehlikeli hastalıklarda olduğu gibi COVID-19 aşılarının da ancak yeteri kadar insanın aşılanması halinde gerçek anlamda başarılı olacağı bilinmelidir. Gerçekten çok kolay. Artık kimse belli bir hastalığa yakalanmazsa bir başkasına da bu hastalığı bulaştıramaz. Sonuç olarak hastalık tamamen ortadan kalkacaktır.
Aşılar ne kadar güvenli?
Aşıların güvenliği kapsamlı bir şekilde test edilmiştir
Aşıların yan etkilerinin olabileceği doğrudur. Fakat aşıların ancak bağımsız kuruluşlar tarafından güvenlik açısından kapsamlı olarak test edildikten sonra kullanılmasına izin verilir. Şu anda sunulan COVID 19 aşıları genellikle çok az yan etkiye neden olmakta veya hiç yan etki göstermemektedir. Bunu, on binlerce insanın katıldığı bilimsel araştırmalar sayesinde öğrendik. Avrupa’nın dört bir yanındaki uzmanlar bu araştırmaları son derece dikkatli bir şekilde incelemiştir. Bir aşı, ancak bizleri etkili bir şekilde koruduğu ve tehlikeli yan etkileri olmadığı kanıtlanırsa kullanım için onaylanır.
Çok nadiren görülen yan etkiler ancak çok büyük kişi grupları aşı olduktan sonra keşfedilir. Bu durum dünya çapında yakından takip edilir ve ardından uzmanlar aşılanma ile yan etkinin arasında bir bağ olup olamayacağını dikkatlice inceler. Aşı ile yan etki arasında bir bağ varsa nadiren görülen bu yan etkinin doğurduğu risk ve bazı insanların daha fazla risk altında olup olmadığı değerlendirilir. Bu, aşılama politikasında değişikliklere neden olabilir. COVID-19 nedeniyle ağır şekilde hastalanma riski, aşılanma sonucunda nadiren görülen bir yan etkinin kişinin sağlığına zarar vermesi riskinden çok daha fazla olsa da yetkililer bu konuda ihtiyatlı bir yaklaşım benimsemektedir.
Hızla ama dikkatle geliştirilmiş aşılar
COVID 19 aşıları hızla geliştirilmiştir. Böyle olmak zorundaydı, aksi halde hastalığın neden olduğu zarar çok daha büyük olacaktı. COVID-19 pandemisi başlamadan önce araştırmacılar halihazırda farklı virüslere karşı aşılar geliştiriyordu. Bugün bu çalışmalardan elde ettikleri bilgileri COVID-19 aşıları için kullanıyorlar. Bu yeni aşılar ne kadar hızlı geliştirilirse geliştirilsin yine de güvenlidir. Diğer yeni ilaçlar ve aşılar için yapılan her şey, bu aşıların geliştirilmesine yönelik araştırmalar sırasında da yapıldı. Yapılan tüm çalışmalarda COVID-19 aşılarının güvenli olduğu gösterilmiştir. O halde “hızlı” aslında “fazla hızlı” demek değildir!
Neden aşı yaptırmalısınız?
Onaylı bir aşıyı yaptırdığımızda yalnızca kendimizi korumakla kalmayız. Birbirimizi de koruruz çünkü aşı yaptırdıktan sonra ailemize, arkadaşlarımıza ve iş arkadaşlarımıza hastalık bulaştıramayız. Bu, aşılama tartışması dahilindeki herhangi bir görüş değildir. Hollanda’da ve diğer ülkelerdeki en iyi bilim uzmanlarının vardığı bir sonuçtur. Bu nedenle Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi (KNAW) bünyesindeki tıp bilimi insanları olarak bizler COVID 19 aşısı yaptırıyoruz. Peki ya siz?
Daha fazla bilgi ister misiniz?
Hollanda hükümetinin özel web sitesinde COVID 19’a karşı aşılama süreci hakkında güvenilir ve ayrıntılı bilgiler bulunabilir.
Genel olarak aşılama hakkında faydalı bilgilere de buradan ulaşılabilir:
Universiteit van Nederland (Hollanda Üniversitesi) web sitesinde yer alan COVID-19 aşıları hakkındaki videoyu izleyin.
Bir çevrimiçi söyleşi programında Hollanda Ulusal Kamu Sağlığı ve Çevre Kurumu’ndan (RIVM) uzmanlar, programa evlerinden katılan insanların aşı ve koronavirüs hakkındaki sorularını yanıtlıyor.
Bu broşür hakkında
Bu broşür, Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi (KNAW) tıp bilim insanları tarafından yazılmıştır. Akademi üyeleri alanlarının önde gelen bilim insanları arasındadır. Bu broşürün yazarları COVID-19 aşılarının geliştirilmesine veya testlerine doğrudan dahil olmamakla birlikte, kullanım onayı verilmeden önce aşıların karşılaması gereken kurallar konusunda son derece yetkin kişilerdir. Söz konusu kurallara olan güvenleri ve bilimsel bilgileri doğrultusunda, onay verilen COVID-19 aşılarına güvendiklerini ifade etmektedirler ve bizzat bu aşıları yaptırmayı tercih etmişlerdir.